Ιερουσαλήμ, Τέμενος Al-Aqsa, Όρος του Ναού, συγκρούσεις, διαιρέσεις, συμφέροντα. “ABRAHAM ABRAHAM SARAH SARAH”, η εγκατάσταση της Nira Pereg όμως, που φώλιασε στα υπόγεια της Tate Modern έφερε την ελπίδα
Ακούστε το podcast στο Spotify κάνοντας κλικ επάνω, ή στο podcasters κάτω
Δείτε το videocast στο YouTube κάνοντας κλικ κάτω
-------------
Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι, Εβραίοι. Στην Ιερή Πόλη της Μέσης Ανατολής συνυπάρχουν ιερές ιστορίες και αφηγήσεις. Θα μπορούσε να είναι η “Πόλη της Ειρήνης” όπως σημαίνει και το όνομά της, όπου διάφορες εθνότητες και ομάδες με διαφορετικές καταβολές να συνεργάζονται και να ξεκινούν διάλογο κάτω από ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις, χωρίς να θυσιάζονται οι ιδιαίτερες ταυτότητες και τα πιστεύω τους. Στο Λονδίνο με τον Βρετανό Ινδουιστή, ασιατικής καταγωγής πρωθυπουργό Rishi Sunak και τον πακιστανικής καταγωγής, Μουσουλμάνο Δήμαρχο Sadiq Khan, ο εθνοτικός πλουραλισμός γίνεται πράξη.
Η συγχώνευση της βρετανικής κληρονομιάς “εκτοξεύει” την πολυπολιτισμικότητα που περνάει και καταλαμβάνει τους χώρους του Λονδίνου αλλά και τις αίθουσες της τέχνης.
Στο χώρο “The Tanks” της Πινακοθήκης Tate στο Bankside, η δικαναλική εγκατάσταση βίντεο της ισραηλινής Nira Pereg, με τα “Abraham Abraham” και “Sarah Sarah” σε προβολή, αμφισβητούν το status quo οποιασδήποτε περιοχής, καθώς με την μορφή ντοκιμαντέρ ακολουθούν την προσωρινή «αλλαγή χεριών» σε έναν αρχαίο και ιερό χώρο ταφής της Χεβρώνα στη Δυτική Όχθη, που ιστορικά, υπήρξε τόπος λατρείας τόσο για τους Εβραίους όσο και για τους Μουσουλμάνους. Ενορχηστρώνοντας ήχους και εικόνες η δημιουργός προσφέρει μια διαφορετική ανάγνωση της θρησκευτικής πραγματικότητας. Το έργο της αποδεικνύει πως οι δύο κοινότητες ενώνονται και συνδέονται ασυνείδητα μέσω των θρησκειών τους και της τελετουργίας τους
Πολυπολιτισμικότητα. Στην καθημερινότητα αλλά και την Κοινωνιολογία η πολυπολιτισμικότητα είναι συνώνυμο του «εθνοτικού πλουραλισμού». Χρησιμοποιείται συχνά εναλλακτικά, και σαν όρος που υποδηλώνει και τον πολιτισμικό πλουραλισμό.
Ουσιαστικά περιγράφεται η κατάσταση όπου διάφορες εθνότητες και ομάδες με διαφορετικές καταβολές συνεργάζονται και ξεκινούν διάλογο και συνεργασία μεταξύ τους χωρίς να χρειάζεται να θυσιαστούν οι ιδιαίτερες ταυτότητες τους.
Με τον όρο περιγράφεται μια μικτή εθνοτική κοινότητα όπου υπάρχουν πολλαπλές πολιτιστικές παραδόσεις (όπως συμβαίνει εδώ στο Λονδίνο ή στη Νέα Υορκη) ή μια μεμονωμένη χώρα εντός της οποίας υπάρχουν εθνότητες (όπως η Ελβετία, ή το Βέλγιο). Μια εθνοτική ομάδα την ενώνουν κοινές ιστορικές εμπειρίες, καταγωγή, κουλτούρα, γλώσσα, θρησκεία.
Η πολυπολιτισμικότητα είναι η τελική κατάσταση μιας φυσικής ή τεχνητής διαδικασίας (παράδειγμα η ελεγχόμενη μετανάστευση) και εμφανίζεται είτε σε μεγάλη εθνική κλίμακα, είτε σε μικρότερη κλίμακα εντός των κοινοτήτων ενός έθνους.
Σε μικρότερη κλίμακα, αυτό μπορεί να συμβεί τεχνητά όταν μια δικαιοδοσία εγκαθιδρύεται ή επεκτείνεται με τη συγχώνευση περιοχών με δύο ή περισσότερους διαφορετικούς πολιτισμούς (παράδειγμα ο Καναδάς με την αγγλική και την γαλλική εθνότητα).
Σε μεγάλη κλίμακα, συμβαίνει τα τελευταία χρόνια ως αποτέλεσμα είτε της νόμιμης είτε της παράνομης μετανάστευσης προς και από διαφορετικούς προορισμούς σε ολόκληρο τον κόσμο.
Σε σχέση με την πολιτική, η πολυπολιτισμικότητα μπορεί να οριστεί ως η ικανότητα ενός κράτους να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά και αποδοτικά την πολιτισμική πολυφωνία εντός των κυρίαρχων συνόρων του. Η πολυπολιτισμικότητα ως πολιτική φιλοσοφία περιλαμβάνει ιδεολογίες αλλά και πολιτικές που ποικίλλουν ευρέως.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο πολυπολιτισμικές πολιτικές υιοθετήθηκαν από τις διοικήσεις σε τοπικό επίπεδο από τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 και μετέπειτα. Το 1997 μάλιστα, η νεοεκλεγείσα τότε κυβέρνηση των Εργατικών δεσμεύτηκε σε μια πολυπολιτισμική προσέγγιση σε εθνικό επίπεδο. Τα πράγματα δεν λειτούργησαν όμως όπως έπρεπε. Στη συνέχεια, η κυβέρνηση υιοθέτησε μια πολιτική κοινοτικής συνοχής. Το 2011, όμως, ο συντηρητικός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον είπε σε μια ομιλία του ότι «η “κρατική” πολυπολιτισμικότητα απέτυχε»
Σήμερα το Λονδίνο, η βρετανική πρωτεύουσα και παγκόσμια Μητρόπολη φιλοξενεί έναν από τους περισσότερο διαφορετικούς εθνοτικά πληθυσμούς στον κόσμο. Σχεδόν το 1/3 των Λονδρέζων γεννήθηκαν στο εξωτερικό και μιλιούνται πάνω από 300 γλώσσες στην πρωτεύουσα της γηραιάς Αλβιόνας, καθιστώντας το τον απόλυτο ορισμό της πολυπολιτισμικότητας.
Ίσως η ξεχωριστή συγχώνευση της βρετανικής κληρονομιάς “εκτοξεύει” την πολυπολιτισμικότητα και έλκει τους ανθρώπους προς αυτήν, καθιστώντας το Λονδίνο φιλικό προς τους μετανάστες. Τα αγγλικά ως παγκόσμια γλώσσα αλλά και η ποικιλία των γλωσσών που μιλιούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο σημαίνει ότι δεν νοιώθει κάποιος μόνος όταν έρχεται σε τούτο τον τόπο μιλώντας άλλη γλώσσα. Σε οποιαδήποτε υπηρεσία κι αν απευθυνθείς κρατική, οικονομική ή ιατρική, σου παρέχεται μεταφραστής ή μετάφραση και φυσικά αισθάνεσαι πολύ άνετα σε μια τόσο πολύγλωσση και πολυπολιτισμική κοινωνία.
Η παγκοσμιοποίηση έχει διευκολύνει τους ανθρώπους να μετακινούνται σε όλο τον κόσμο. Στο Λονδίνο, αυτό οδήγησε στην άνοδο της πολυπολιτισμικότητας, όπου πολλές διαφορετικές πολιτιστικές ή εθνοτικές ομάδες ζουν δίπλα δίπλα. Βέβαια η ρυμοτομία με τα μνημεία και τα αγάλματα, οι πινακίδες και τα ονόματα των δρόμων δεν αντικατοπτρίζουν τον ποικιλόμορφο πληθυσμό και τη νεότερη ιστορία της πόλης.
Εκτός από τον πολιτισμό, το Λονδίνο αντιπροσωπεύει επίσης τις θρησκείες από όλο τον κόσμο. Η πόλη είναι ένας ασφαλής χώρος για ανθρώπους κάθε θρησκευτικού υπόβαθρου για να ασκήσουν την πίστη τους.
Ακόμη και στα μεγάλα εμπορικά κέντρα υπάρχουν χώροι για προσευχή, διαλογισμό, ανάγνωση ή απλώς για λίγη ησυχία περισυλλογής, προσωπικές στιγμές για τον εαυτό τους και για κάθε θρησκεία. Γενικότερα σε ολόκληρη την πόλη, υπάρχουν πάρα πολλές εκκλησίες, τζαμιά, συναγωγές και κάθε είδους ναοί για χρήση από όλους.
Πολλές φορές βλέπουμε τζαμιά με χριστιανικούς ναούς να χωρίζονται απλώς με έναν μεσότοιχο και φυσικά τα μέλη των θρησκευτικών κοινοτήτων να είναι γείτονες, φίλοι και συνεργάτες. Αυτοί οι χώροι λατρείας επιτρέπουν σε όλους όσους θέλουν, να ακολουθήσουν τις πεποιθήσεις τους καθώς αλλά και να συσφίξουν τις σχέσεις τους με τα άλλα μέλη μιας εθνότητας ή θρησκευτικής κοινότητας.
Ο τωρινός Βρετανός Πρωθυπουργός και πρώην υπουργός Οικονομικών του Συντηρητικού Κόμματος Rishi Sunak, γεννημένος το 1980 στο Southampton, είναι ασιατικής καταγωγής, από γονείς παντζαμπικής καταγωγής (ινδικής) που είχαν γεννηθεί και μεγαλώσει στην Ανατολική Αφρική (Κένυα και Τανζανία) και στη συνέχεια μετανάστευσαν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο Σούνακ λοιπόν έγινε ο πρώτος ασιατικής καταγωγής πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, ο πρώτος πρωθυπουργός που δεν είναι χριστιανός στο θρήσκευμα (αλλά ινδουϊστής), καθώς επίσης και ο πιο νέος ηλικιακά Βρετανός πρωθυπουργός που έχει υπάρξει για πάνω από 200 χρόνια, καθώς ανέλαβε το αξίωμα σε ηλικία 42 ετών.
Ο Sadiq Khan υπηρετεί ως Δήμαρχος του Λονδίνου από το 2016. Πολιτικός και δικηγόρος γεννημένος το 1970, στο Tooting του Νότιου Λονδίνου, είναι μέλος του Εργατικού Κόμματος. Οι γονείς του είναι πακιστανικής καταγωγής και μετανάστευσαν στην Βρετανία λίγο πριν τη γέννηση του.
Στο Ανατολικό Λονδίνο υπάρχει ο μεγάλος Δήμος του Newham, με περισσότερους από 400.000 κατοίκους. Eδώ η Δήμαρχος έχει εκλεγεί σε δύο συνεχόμενες θητείες με το Εργατικό Κόμμα από το 2018 και είναι η Rokhsana Fiaz γεννημένη το 1970 στο Mile End του Λονδίνου από γονείς Πακιστανούς μετανάστες που ήρθαν στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1960.
Αυτή η πόλη αποδεικνύει περίτρανα πως είναι ένα παράδειγμα αναφοράς για την πολυπολιτισμικότητά της. Τα άτομα που ζουν σε τέτοιες κοινωνίες συνήθως σκέφτονται, αντιλαμβάνονται, συμπεριφέρονται και ανταποκρίνονται σε παγκόσμια ζητήματα με πιο σύνθετους τρόπους. Μια τέτοια συνένωση διαφορετικών φυλών, εθνικοτήτων, γλωσσών, θρησκειών, τάξεων, φύλου κ.λπ. καθιστά σαφές ότι άνθρωποι από διαφορετικούς πολιτισμούς μέσα σε μια κοινωνία συνυπάρχουν και εργάζονται αρμονικά και βέβαια απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα.
Πολυπολιτισμικότητα,γλώσσες και θρησκείες λοιπόν. Όλες οι θρησκείες δημιουργήθηκαν και οδηγούν σε έναν Θεό. Διαφορετικές θρησκείες μπορεί, -μπορεί και όχι - να περιέχουν διάφορα στοιχεία που κυμαίνονται από το θείο, την ιερότητα, την πίστη, και ένα υπερφυσικό ον ή όντα.
Υπολογίζεται ότι υπάρχουν 10.000 διαφορετικές θρησκείες παγκοσμίως. Τέσσερις θρησκείες - Χριστιανισμός, Ισλάμ, Ινδουισμός και Βουδισμός - αντιπροσωπεύουν πάνω από το 77% του παγκόσμιου πληθυσμού και υπολογίζεται πως το 92% του κόσμου γενικά ακολουθεί μία από αυτές τις τέσσερις θρησκείες, είτε αυτοπροσδιορίζεται ως μη θρησκευτική οντότητα που δεν ακολουθούν δηλαδή κάποια θρησκεία, που σημαίνει ότι οι υπόλοιπες 9.000 θρησκείες αντιπροσωπεύουν μόνο το 8% του πληθυσμού όλες μαζί.
Οι θρησκείες έχουν ιερές ιστορίες και αφηγήσεις, που μπορούν να διατηρηθούν σε ιερά κείμενα, σύμβολα και ιερούς τόπους, που πρωταρχικά στοχεύουν να δώσουν νόημα στη ζωή των ανθρώπων.
Η Ιερουσαλήμ είναι μια ιδιαίτερη πόλη. Είναι μια Ιερή Πόλη και ο παλιός της τομέας αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και αποτελεί ιουδαϊκό, χριστιανικό και ισλαμικό κέντρο θρησκευτικής και ιστορικής σημασίας.
Το όνομα Ιερουσαλήμ ετυμολογείται ως «θεμέλιο, του θεού Σαλίμ» ήταν το όνομα του θεού του λυκόφωτος στη θρησκεία των Χαναανιτών, του οποίου το όνομα βασίζεται στην ίδια ρίζα Σ-Λ-Μ από την οποία προέρχεται η εβραϊκή λέξη για την «ειρήνη» (Σαλάμ ή Σαλόμ στα σύγχρονα αραβικά και εβραϊκά). Δηλαδή, θα μπορούσαμε να την πούμε και «Πόλη της Ειρήνης» αλλά η ιστορία μας έχει αποδείξει πως μόνο Ειρήνη δεν υπάρχει εκεί στους “Άγιους Τόπους”.
Η παλιά πόλη περιβάλλεται από έναν οχυρωμένο τοίχο και διαιρείται σε τέσσερις συνοικίες: την αρμένικη, την χριστιανική, τη μουσουλμανική και την εβραϊκή. Στην Ιερή Πόλη, θα δείτε Εβραίους, Μουσουλμάνους, Χριστιανούς και άλλους μειονοτικούς λαούς, όπου κι αν κοιτάξετε, να περπατούν, να συνομιλούν, να προσεύχονται και να αγοράζουν προϊόντα ο ένας από τον άλλο.
Για τους Εβραίους και τον Ιουδαισμό, είναι Ιερός Τόπος καθώς εδώ υπάρχει το Όρος του Ναού, το σημείο που ο βασιλιάς Σολομώντας πριν 3.000 χρόνια έχτισε το Ναό του, που ναι μεν καταστράφηκε από τους Βαβυλώνιους, αλλά στο Δυτικό Τείχος στέκει ο εναπομείνας τοίχος στήριξης του αρχικού ναού και αποτελεί το επίκεντρο της εβραϊκής λατρείας σε όλο τον κόσμο όπου οι Εβραίοι μπορούν να προσευχηθούν.
Ο τοίχος αυτός βρίσκεται κοντά σε δύο σημαντικότατα ισλαμικά τζαμιά το Αλ Ακσά και τον Θόλο του Βράχου. Για τους Μουσουλμάνους η Ιερουσαλήμ είναι ο τρίτος πιο Ιερός Τόπος τους -μετά την Μέκκα και την Μεδίνα που βρίσκονται στην Σαουδική Αραβία- καθώς πιστεύουν πως ο Προφήτης Μωάμεθ ταξίδεψε από την Μέκκα και από εδώ αναλήφθηκε στον ουρανό.
Για τους Χριστιανούς πάλι είναι οι Άγιοι Τόποι όπου έζησε, δίδαξε, Σταυρώθηκε και Αναστήθηκε ο Ιησούς, ο Αίρων τις Αμαρτίες του Κόσμου. Η Εκκλησία του Παναγίου Τάφου μάλιστα, βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το Δυτικό Τείχος των Εβραίων και το Αλ Άκσα των Μουσουλμάνων.
Η πόλη κανονικά “ανήκει” σε όλους και η πολυπολιτισμικότητα θα μας επέτρεπε να υπάρχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις από όλους και για όλους. Η Πόλη όμως αποτελεί Μήλον της Έριδος και γίνεται άκρατη πολιτική εκμετάλλευση του θρησκευτικού αισθήματος των κατοίκων και των επισκεπτών, με φανατικές κορόνες, επιθέσεις, πόλεμο, και βίαια παιχνίδια επιβολής καταστάσεων.
Πριν λίγες μέρες γίναμε μάρτυρες επιδρομών της ισραηλινής αστυνομίας μέσα στο τέμενος Al-Aqsa στην Ιερουσαλήμ, μέσα μάλιστα στην καρδιά του Ραμαζανιού (22 Μαρτίου έως 20 Απριλίου), που άφησε πίσω τουλάχιστον 12 Παλαιστίνιους τραυματίες, και σχεδόν 400 συλλήψεις. Οι ισραηλινές δυνάμεις εκτόξευσαν χειροβομβίδες κρότου-λάμψης και συνέλαβαν πιστούς μέσα στο ιερό τζαμί, προκαλώντας την καταδίκη των Παλαιστινίων και του Αραβικού Κόσμου.
Το Ισραήλ όπου αυτές τις ημέρες γιορτάζεται το Εβραϊκό Πάσχα (5 έως 13 Απριλίου) δημιουργεί μια εκρηκτική κατάσταση στο Αλ Άκσα δείχνοντας πως προσπαθεί να αλλάξει το status quo σε θρησκευτικούς χώρους στην Ιερή Πόλη.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Benjamin Netanyahu ο οποίος βρίσκεται σε μια πολύ δύσκολη θέση καθώς δικάζεται για διαφθορά και η χώρα του βυθίζεται σε διαδηλώσεις αλλά και γενικότερη κρίση θεσμών και διαφάνειας, δήλωσε για την επίθεση ότι εργάζεται για να «διατηρηθεί το status quo» στο τον ιερό τόπο, καθώς έπρεπε να απομακρυνθούν “ταραχοποιοί” που είχαν μπει στον χώρο λατρείας με “πυροτεχνήματα, ρόπαλα και πέτρες” που σκοπό είχαν να “διαταράξουν την τάξη” και να καταστρέψουν τον “Ναό”.
Αυτό πυροδότησε ένταση καθώς ρουκέτες εκτοξεύτηκαν από τη Γάζα και τον Λίβανο ως προειδοποίηση για περαιτέρω κλιμάκωση. Την επόμενη μέρα το Ισραήλ επανέλαβε τη βίαιη επίθεση στο al-Haram al-Sharif, όπου βρίσκεται το τέμενος Al-Aqsa, και πραγματοποίησε αεροπορικές επιδρομές στη Γάζα και τον Λίβανο, με ακόμα και τις αμερικανικές προσπάθειες να αποτρέψουν μια νέα κλιμάκωση στην Παλαιστίνη να αποτυγχάνουν παρά τις καταδίκες ων επιθέσεων καταδίκες από αραβικά κράτη, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ.
Οι ενέργειες του Ισραήλ στους ιερούς τόπους θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν έναν νέο «θρησκευτικό πόλεμο» και σίγουρα χρειάζεται αυτοσυγκράτηση και ηρεμία.
Συγκρούσεις και διαιρέσεις λόγω πολιτικών συμφερόντων που συνεχίζονται και θεριεύουν ακόμα στον κόσμο μας βρίσκοντας ως πρόσχημα τις θρησκευτικές διαφοροποιήσεις. Προκαταλήψεις, δεισιδαιμονίες, δυσαρέσκεια, διαμαρτυρίες, αποκλεισμοί και θρησκευτικός φανατισμός τυφλώνουν τις μάζες και τους λαούς που παρασύρονται από συμφέροντα και πολιτικά παιχνίδια εξουσίας.
Οι άνθρωποι πιστοί σε οποιαδήποτε θρησκεία και μη πρέπει να βασίζονται και να κτίζουν τις ζωές τους σε κοινές ιστορικές εμπειρίες, σεβόμενοι τις καταβολές, τις πεποιθήσεις, τα πιστεύω και την κουλτούρα των ανθρώπων και των πολιτών που δημιουργούμε μαζί ένα μέλλον.
Όπως συμβαίνει στην τέχνη η οποία πάντα ενώνει και ένα μεγάλο παράδειγμα συμφιλίωσης των λαών είναι το έργο, η συγκλονιστική εγκατάσταση της ισραηλινής δημιουργού Nira Pereg (1969, Tel Aviv) με την διπλή προβολή και τίτλο “ABRAHAM ABRAHAM SARAH SARAH”, 2012, που φώλιασε θαρρείς αυτον τον καιρό σε ένα από τα δωμάτια του Tank, στα υπόγεια της Tate Modern.
Περίτεχνα και με ταλέντο η δημιουργός απεικονίζει μια χορογραφημένη ανταλλαγή μεταξύ εβραϊκών και μουσουλμανικών κοινοτήτων, αντανακλώντας τη ιστορικές αλήθειες, τις συνήθειες αλλά και την “γραφειοκρατία της κατοχής” των κοινοτήτων. Πραγματικά εντυπωσιακό και συνάμα υπέροχο, καθώς δεν διακρίνεις μεγάλες διαφορές στις εκφράσεις της κουλτούρας τους.
Η Tate Modern, πάντα πρωτοπορεί και μας εκπλήσσει με τα έργα που προβάλλει όπως αυτό το ριζοσπαστικό δημιούργημα της Pereg. Η Πινακοθήκη είναι ένα πραγματικό διαμάντι στην κουλτούρα του Λονδίνου και συγκεντρώνει το απαύγασμα της σύγχρονης πολυπολιτισμικής κουλτούρας.
Ακριβώς δίπλα στην ροή του Τάμεση, στο Bankside λοιπόν, η Tate Modern, στεγάζεται από το 2000 σ΄ ένα παλιό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που ανοικοδομήθηκε δένει με τον περιβάλλοντα χώρο στα ντοκ του ποταμού καθώς η παλιά τσιμινιέρα του εργοστασίου στέκει περήφανα και ενωτικά με το όλο σύνολο.
Θαύμα αρχιτεκτονικής και εικαστικής λειτουργικότητας η Tate Modern με τα «ανακυκλώσιμα» κτίρια της, συγκεντρώνει το απαύγασμα της πρωτοπορίας στην μοντέρνα και σύγχρονη τέχνη, πάντα θέτοντας προβληματισμούς και στόχους για το παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Το 2012 τα υπόγεια του παλιού εργοστασίου ενώθηκαν αρμονικά με τα υπόγεια ενός γειτονικού παλιού κτηρίου στα νότια –ανήκε σε παλιά ναυτιλιακή εταιρεία και ήταν αποθηκευτικές δεξαμενές πετρελαίου, γνωστός σήμερα ως εικαστικός χώρος «The Tank».
Τα Tanks λοιπόν, παρέχουν μια μόνιμη γκαλερί για ζωντανή τέχνη, παραστάσεις και έργα ταινιών και βίντεο από τη συλλογή Tate.
Αυτοί οι τεράστιοι κυκλικοί χώροι στα θεμέλια του κτηρίου Blavatnik έχουν διατηρήσει την τραχιά, βιομηχανική τους αίσθηση για να στεγάζουν τώρα νέα τέχνη. Χωρίς να παράγουν πλέον ηλεκτρική ενέργεια, τα Tank παράγουν ιδέες, δημιουργική ενέργεια και νέες δυνατότητες για καλλιτέχνες και κοινό.
Τέσσερα μεγάλα δωμάτια! Αυτοί οι ακατέργαστοι, βιομηχανικοί, υπόγειοι χώροι, ο καθένας με διάμετρο άνω των τριάντα μέτρων και ύψος επτά μέτρων είναι οι πρώτες μουσειακές γκαλερί στον κόσμο που είναι μόνιμα αφιερωμένες στην έκθεση ζωντανής τέχνης, performances, εγκαταστάσεις, video art και προβολές.
Εντυπωσιασμένοι περιδιαβαίνουμε στον τραχύ βιομηχανικό χώρο. Η σκοτεινή γκαλερί, το ένα “δωμάτιο” στα Tank, αποπνέει μυστήριο καθώς στη μεγάλη μαύρη πόρτα με λευκά γράμματα αποτυπώνεται μόνο το όνομα της εικαστικού Nira Pereg.
Ο ήχος που βγαίνει πραγματικά μυστήριο, λες και τακτοποιούν ακόμα το χώρο και τα όποια αντικείμενα μέσα του. Κι όμως αντικείμενα δεν υπάρχουν. Στα ενδότερα μόνο δυο μεγάλες, τεράστιες οθόνες προβολές, η μια ακριβώς απέναντι από την άλλη προβάλουν τις εικόνες τους.
Το έργο της Nira Pereg, Abraham Abraham και Sarah Sarah, ακολουθούν την προσωρινή «αλλαγή χεριών» σε έναν αρχαίο και ιερό χώρο ταφής στη Χεβρώνα στη Δυτική Όχθη που, ιστορικά, υπήρξε τόπος λατρείας τόσο για τους Εβραίους όσο και για τους Μουσουλμάνους.
Σήμερα, το 80% της έκτασης του σπηλαίου χρησιμοποιείται ως τζαμί και το 20% ως συναγωγή. Ωστόσο, δέκα φορές το χρόνο, σύμφωνα με ειδικές αργίες και υπό στενή ισραηλινή στρατιωτική επίβλεψη, παρέχεται σε κάθε πλευρά πλήρης χρήση για 24 ώρες ολόκληρου του σπηλαίου.
Το 'Abraham Abraham Sarah Sarah' ουσιαστικά είναι μια εγκατάσταση βίντεο δύο καναλιών που ακολουθεί ένα μοναδικό γεγονός μιας προσωρινής "αλλαγής χεριών" αυτού που θεωρείται ένα από τα πιο αρχαία και ιερά ταφικά σπήλαια στην εβραϊκή και ισλαμική πίστη, το “The Cave of the Patriarchs” (Το Σπήλαιο των Πατριαρχών). Υπάρχουν συγκεκριμένες ημερομηνίες, σύμφωνα με ειδικές αργίες και υπό στενό ισραηλινό στρατιωτικό έλεγχο, που το σπήλαιο περνά “αλλάζοντας χέρια” και μόνο για 24 ώρες, επιτρέποντας σε κάθε πλευρά να έχει πλήρη χρήση όλων των θαλάμων του σπηλαίου, δηλαδή κατοχή του 100% του χώρου.
Στην ταινία της Pereg, το Abraham Abraham που προβάλλεται στα αριστερά της μεγάλης αίθουσας, τεκμηριώνει μια τέτοια αλλαγή με την ευκαιρία μιας μουσουλμανικής γιορτής τον Ιούλιο του 2012.
Βλέπουμε πώς, μέσα σε λίγες ώρες, η εβραϊκή περιοχή καθαρίζεται από όλα τα εβραϊκά αντικείμενα, επιθεωρείται από τον στρατό για ασφάλεια, και στη συνέχεια, μένει κενή για πολύ λίγες στιγμές πριν οι Μουσουλμάνοι μπουν με τα δικά τους αντικείμενα και μετατρέψουν τα άδεια δωμάτια σε τζαμί για τις επόμενες 24 ώρες.
Ακριβώς απέναντι και ταυτόχρονα προβάλλεται το Sarah Sarah. Εδώ η Pereg κινηματογράφησε μια παρόμοια κατάσταση. Αυτή τη φορά με την ευκαιρία μιας εβραϊκής γιορτής τον Νοέμβριο του 2012 που γιορτάστηκε η parsha, «η ζωή της Sarah».
Αυτή η μοναδική περίσταση γιορτάζεται ειδικά στο σπήλαιο (που κατέχεται από τους μουσουλμάνους) σε ανάμνηση της αγοράς του ως τόπου ταφής από τον Αβραάμ με την ευκαιρία του θανάτου της γυναίκας του Σάρας.
Η ταινία λοιπόν της Pereg δείχνει τις μουσουλμανικές περιοχές να καθαρίζονται από ισλαμικά αντικείμενα, να επιθεωρούνται ξανά από τον στρατό για ασφάλεια και στη συνέχεια, μετά από λίγα μόλις λεπτά, οι Εβραίοι να μπαίνουν με τα τεχνουργήματά τους για να μετατρέψουν τον κενό χώρο σε συναγωγή για τις επόμενες 24 ώρες.
Και οι δύο ταινίες λουπάρουν και παίζονται συνεχώς η μία απέναντι από την άλλη δείχνοντας τον ίδιο χώρο να καταλαμβάνεται από διαφορετικές θρησκευτικές κοινότητες για τις τελετουργίες της θρησκείας τους. Στον ήχο δεν υπάρχουν καθόλου ανθρώπινες φωνές ή μουσική επένδυση παρά μόνο ο ήχος των αντικειμένων που τακτοποιούνται στους χώρους ένθεν και κείθεν.
Οι αριστουργηματικές ταινίες της Pereg τεκμηριώνουν μια διαδικασία που δεν έχει απεικονιστεί ποτέ δημόσια στο παρελθόν, και κάθε μία γυρίστηκε υπό την επίβλεψη των ισραηλινών αμυντικών δυνάμεων.
Οι πολυκαναλικές εγκαταστάσεις βίντεο της Pereg αμφισβητούν το status quo οποιασδήποτε περιοχής. Επικεντρώνει τη δουλειά της στην πρακτική του ντοκιμαντέρ, αναπτύσσοντας ένα δικό της «παιχνίδι αναλύσεων»
Τα έργα αυτά συνεχίζουν την εστίαση του καλλιτέχνη σε γεγονότα που βοηθούν να ρίξει φως στον περίπλοκο τρόπο με τον οποίο συμπλέκονται τα συστήματα πεποιθήσεων, οι κοινωνικές τελετουργίες αλλά και η πολιτική.
Το έργο της αποδεικνύει πως πραγματικά οι δύο κοινότητες ενώνονται και συνδέονται ασυνείδητα μέσω των θρησκειών τους και της τελετουργίας τους.
Ενορχηστρώνοντας ήχους και εικόνες η ισραηλινή δημιουργός προσφέρει μια διαφορετική ανάγνωση της θρησκευτικής πραγματικότητας. Όταν απομονώνονται οι χειρονομίες και οι κινήσεις των ανθρώπων μέσα στους ίδιους χώρους, βλέπουμε πως είναι περισσότερα αυτά που τους ενώνουν από αυτά που μπορεί να τους χωρίζουν.
Δείχνοντας τους μηχανισμούς, στήνοντας την κάμερά της μπροστά στο πρωτόκολλο του χωρισμού, όπως κάνει στο Abraham Abraham Sarah Sarah, καταγράφει πολύ περισσότερα από το να περιγράψει μια κατάσταση. Πραγματικά ακολουθεί το νήμα της ζωής που τρέχει χωρίς κοινωνικοπολιτικούς μηχανισμούς και πολιτικές αποκλεισμού και μισαλλοδοξίας.
Αριστουργηματικό έργο, ειρήνης και πολυπολιτισμικότητας που η Tate προβάλλει και αναδεικνύει εντυπωσιακά.
Στα μεγάλα μουσεία αυτής της πολυπολιτισμικής πόλης απλώνεται η τέχνη όλου του κόσμου λοιπόν, και μας δίνεται η δυνατότητα όχι μόνο να απολαμβάνουμε εικαστικά δρώμενα και εκθέσεις αλλά και να προβληματιζόμαστε για τα τεκταινόμενα στο παγκόσμιο χωριό.
Τα πολυπολιτισμικά μουσεία και κέντρα προβάλλουν μια πλούσια ποικιλομορφία και διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση όχι μόνο του τοπικού πολιτισμού αλλά καταγράφουν την σύγχρονη ιστορία.
Με προσεκτική τεκμηρίωση και διατήρηση, ο πολιτισμός μπορεί να καταγράφεται και να αποτυπώνεται ανεξάρτητα από το μέλλον του. Το καλύτερο από όλα βέβαια είναι πως μπορεί να κοινοποιείται και να γίνει κατανοητό από άτομα με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο.
-----
*Πληροφορίες για την εγκατάσταση της Nira Pereg, “Abraham Abraham Sarah Sarah” στην Tate Modern μπορείτε να δείτε εδώ: https://www.tate.org.uk/visit/tate-modern/display/tanks/nira-pereg
* Photo: K.BRENTAS, A.KATSIOULA
* Photo Jerusalem: WIX.com
Comments